ΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΟΝΙΚΟΛΑΚΗΣ

 

Ο

ΙΕΡΟΣ ΤΑΥΡΟΣ

ΟΜΙΛΙΑ

Στην τελετή απονομής του βραβείου για το βιβλίο μου

«ΤΑΥΡΟΚΑΘΑΨΙΑ»

Από την «Πανελλήνια Ομοσπονδία Λογοτεχνών».

 

 

Η ομιλία μου αυτή αφιερώνεται στη Λάστρο

 

Κυρίες και κύριοι,

θέλω να ευχαριστήσω την Πανελλήνια Ομοσπονδία Λογοτεχνών για την τιμή που μου κάνει με το βραβείο στο βιβλίο μου «ΤΑΥΡΟΚΑΘΑΨΙΑ». Ευχαριστώ τον κύριο Ανώγη για όσα είπε. Ευχαριστώ όλους εσάς, που με τιμάτε με την παρουσία σας.

Κράτησα τελευταίες τις ευχαριστίες μου για την Κρήτη. Τα ΤΑΥΡΟΚΑΘΑΨΙΑ είναι η ψυχή της, και εννοώ τους αγώνες πάνω στον ταύρο, εκεί στην Κεντρική Αυλή του ανακτόρου της Κνωσού, πριν από 35 αιώνες.

Η συγκυρία το θέλει άλλωστε, τέτοιες μέρες ακριβώς, που ο ήλιος βρίσκεται μπροστά στην ανοιξιάτικη τροπή του, λίγο πριν από την Εαρινή Ισημερία, να επιστρέφω διαρκώς, εδώ και πολλά χρόνια, στη γιορτή του Ιερού Ταύρου, που διατρέχει αιώνες τη Μεσόγειο. Στη ρίζα του Ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς τι γινόταν αυτές τις μέρες στην Κνωσό των Ανακτορικών χρόνων.

Ο Ιερός Ταύρος θα πρέπει να είχε ήδη αγρευτεί για τους αγώνες.

Η παράστασή του εκεί στη Βόρεια Είσοδο του Ανακτόρου, μπροστά από το Ιερό Δέντρο, μια ελιά, διασώζει το μέτρο γι’ αυτό το δυνατό ζώο, που οι Ταυροκαθάπτες καλούνται να δοκιμάσουν πάνω του το μέτρο της ζωής, την τόλμη, το σφρίγος, τη δύναμη, τη δεξιοτεχνία, τον πολιτισμό και το μυαλό τους.

 

Η παράσταση του ταύρου με την ελιά, στη Βόρεια είσοδο του Ανακτόρου της Κνωσού/Foto: ΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΟΝΙΚΟΛΑΚΗΣ

 

Θα προσφύγω στον Ορφικό Ύμνο του Πρωτογόνου, δοκιμάζοντας ό,τι πιο κοντινό υπάρχει, προς εκείνη την εποχή, καλώντας έτσι τη θεότητα να συμμετέχει:

 

«Πρωτόγονον καλέω διφυή, μέγαν, αιθερόπλαγκτον,

Ωιογενή, χρυσέαισιν αγαλλόμενον πτερύγεσσι,

Ταυροβόαν…».

 

«Καλώ , λέει ο Ύμνος, τον Πρωτόγονο, που έχει δυο φύτρες, τον μέγιστο αιθερόπλαγκτο, που έχει γεννηθεί από το αυγό και χαίρεται με τα χρυσά φτερά του. Αυτόν που έχει φωνή Ταύρου…».

 

Μια παραλλαγή αυτού του Υμνου είναι πιθανό να ακουγόταν καθώς η Μεγάλη Πομπή των Ταυροκαθαψίων θα έμπαινε στον πομπικό δρόμο από τη Νότια Είσοδο, του Ανακτόρου, για να κατευθυνθεί προς την Κεντρική Αυλή.

 

Αντίγραφο της τοιχογραφίας με τον Πρίγκιπα των Κρίνων στον Πομπικό Διάδρομο που οδηγεί από τη Νότια Είσοδο του Ανακτόρου στην Κεντρική Αυλή. Foto: ΟΡΕΣΤΗΣ ΖΕΡΒΟΝΙΚΟΛΑΚΗΣ

 

Εκεί, στη Νότια Είσοδο σώζεται και σήμερα η τοιχογραφία με τον πρίγκιπα των Κρίνων. Πιθανόν ο Αστερίωνας, ή εν πάσει περιπτώσει, ο Ιερέας του Λαβυρίνθου, που είναι φανερό ότι σέρνει ένα ταύρο. Ένα Ιερό Ταύρο! Πολύ πιθανόν, αυτό τον ταύρο των αγώνων.

Το μουγκάνισμα του ταύρου ενδέχεται να κρύβει ή να  φανερώνει τη θεότητα, τον «Ταυροβόα», όπως τον λέει ο ύμνος, για να συμπληρώσει στον αμέσως επόμενο στίχο:

 

«Σπέρμα πολύμνηστον, πολυόργιον, Ηρικεπαίον,

Άρρητον, κρύφιον ροιζήτορα, παμφαές έρνος».

Σε μια πρόχειρη μετάφραση, αυτοί οι στίχοι από τον Ορφικό Ύμνο μιλούν για ένα πολυμνημονευμένο σπέρμα, από χορούς οργίων, Ηρικεπαίο, ανομολόγητο, απόκρυφο, αλλά και βλαστάρι πάμφωτο.

Όταν η πομπή θα φτάσει μπροστά από το Τριμερές Ιερό, στην Κεντρική Αυλή του Ανακτόρου, το παμφαές έρνος του Ταύρου, όπως αυτό απεικονίζεται στη διάσημη τοιχογραφία των Ταυροκαθαψίων, είναι αυτό που θα καθορίσει την ορμή του ζώου και το σφρίγος του, καθώς οι ταυροκαθάπτες θα δοκιμάζουν άλματα στη ράχη του.

Θα καταφύγω σε ένα ακόμη από τους Ορφικούς Υμνους, αυτόν «Στη Φύση», και θα σταθώ στον πρώτο κι όλας στίχο του, με μια διάθεση πολίτη της Κνωσού, σεβίζοντα ακόμη και σήμερα:

«Ω φύση, παμμήττειρα θεά, πολυμήχανε μήτερ».

Πολλά από τα πράγματα που έχουν έρθει στο φως από τις ανασκαφές τόσο στα παλάτια (Κνωσός, Φαιστός, Μάλια, Ζάκρος), όσο και στα Ιερά Κορυφής, ή ό,τι άλλο πόλισμα ή χώρο των Μινωικών χρόνων,  οδηγούν με θαυμαστή ακρίβεια στο νόημα ενός τέτοιου στίχου.

«Φύση, μητέρα του παντός, Θεά,  μητέρα πολυμήχανη»!

Είναι φανερό ότι δεν χωράει κανενός είδους Μινώταυρος, όπως αυτός του γνωστού μύθου, σ’ ένα τέτοιο πνεύμα, όπου η Μεγάλη Μητέρα Θεά, δεν είναι άλλη από αυτή την Παμμήττειρα φύση. Αυτή, ακριβώς, που το έρνος του Ταύρου οδηγεί στους ανοιξιάτικους έρωτες, όπως και τα σώματα των ταυροκαθαπτών, που υμνούν τη ζωή με τα άλματά τους.

Δεν είναι, πιστεύω, τυχαίο το γεγονός ότι η Κνωσός μεταχειρίζεται αυτή την εικόνα των Ταυροκαθαψίων με ένα εμβληματικό τρόπο.

Αυτή η εικόνα, που εκτός από την πασίγνωστη τοιχογραφία από την Κνωσό, έχει βρεθεί σε ένα πλήθος από σφραγίσματα και παραστάσεις, μας δίνει το δικαίωμα να πιστεύουμε ότι η Ανακτορική Κρήτη δηλώνει με αυτό το σφράγισμα την οντότητά της, πολιτική, θρησκευτική, πολιτισμική.

Ποιο άλλο νόημα μπορεί να έχουν τα πλήθος σφραγίσματα με αυτή ακριβώς την εικόνα, σε προϊόντα που ταξίδεψαν από τα λιμάνια της Ανακτορικής Κρήτης, προς τη Φαραωνική Αίγυπτο και πολλούς ακόμη προορισμούς στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, όπου εντοπίζονται στις μέρες μας, ανασκαφικά.

Ακόμη, αυτή η τοιχογραφία που βρέθηκε πρόσφατα στο Δέλτα του Νείλου, με μια ακολουθία διαδοχικών φάσεων από αγώνα Ταυροκαθαψίων, προέρχεται από Μινωίτες τεχνίτες, όπως εκτιμούν οι αρχαιολόγοι.

Αυτή η εικόνα σφραγίζει τους αμφορείς με το κρασί και το λάδι της Κρήτης των Ανακτορικών χρόνων, που ταξιδεύουν στις αγορές της Μεσογείου.

Αυτή την εικόνα διαλέγει η Κνωσός να στείλει στις αγορές της Φαραωνικής Αιγύπτου, της Κύπρου, της Ουγκαρίτ, και του Πούντ.

Αυτή την εικόνα κουβαλούν μαζί τους οι Κεφτιού, όπως απεικονίζονται στα ρελιέφ των Φαραωνικών χρόνων, με το χαρακτηριστικό Μινωικό ζώμα, το ίδιο όπως και αυτό των ταυροκαθαπτών.

 

Αυτά είναι τα πρωτογενή υλικά που μεταχειρίστηκα, γράφοντας τα δικά μου ΤΑΥΡΟΚΑΘΑΨΙΑ. Εικόνες πραγματικές από την Κρήτη των Ανακτορικών χρόνων. Εικόνες που προέρχονται από ανασκαφές και έχουν ένα  μοναδικό αφηγηματικό τρόπο να αποκαλύπτουν σημαντικές πτυχές από τη ζωή και τις πεποιθήσεις των ανθρώπων.

Τα Ταυροκαθάψια είναι τρόπος ζωής. Ο Δημόσιος και Ιδιωτικός βίος των ανθρώπων στην Ανακτορική Κρήτη. Και μαζί, ένας εξαίσιος, όσο και μοναδικός ύμνος στη ζωή. Αυτή τη ζωή που ανατέλλει και σφύζει κάθε Άνοιξη, καθώς αναγυρίζει το φως, με την τροπή του ήλιου.

 

Αθήνα 17 Μαρτίου 2006



zervonikolakis.lastros.net   Επιστροφή στην αρχική σελίδα