ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΟΝΙΚΟΛΑΚΗΣ

ΣΤΑΥΡΟΙ

ΚΑΙ

ΕΙΚΟΝΕΣ

Τα Χαράγματα Στα Προπύλαια του Μνησικλή

 

Ευχές και κατάρες, ανακοινώσεις και προσευχές, αφηγούνται σήμερα έργα και ημέρες των χριστιανών στα Προπύλαια του Παρθενώνα. Τα αρχαία μάρμαρα είναι γεμάτα χαρακιές, σύμβολα χριστιανικά, εικόνες αγίων, καράβια, άγκυρες και ιερά …ψάρια!

 

Οι αρχαιότητες που βρίσκονται πάνω στο βράχο της ακρόπολης των Αθηνών, φαίνεται ότι μπήκαν σε μια μεγάλη περιπέτεια από τους πρώτους ακόμη χριστιανικούς χρόνους.

Τα ίχνη από τις μετατροπές των αρχαίων οικοδομημάτων, αλλά και οι κάθε είδους δοκιμασίες που έχουν υποστεί τα αρχαία μάρμαρα είναι σήμερα μια αδιάψευστη απόδειξη για την κακομεταχείρισή τους.

Οι επισκέπτες που ανεβαίνουν σήμερα στην Ακρόπολη ακολουθούν μια πορεία, που δεν τους επιτρέπει να πλησιάζουν πολύ κοντά στα μνημεία, έτσι δεν μπορούν να δουν τις πληγές των μαρμάρων από τους σταυρούς και τα διάφορα κείμενα (κατεβατά ολόκληρα), που έχουν χαραχτεί με …επιμέλεια στα μάρμαρα. Μόνο σε ένα σημείο μπορούν να δουν τέτοια χαράγματα, γιατί περνούν από δίπλα τους και αυτό το σημείο είναι η τελευταία (αριστερά) κολώνα, όπως περνάμε τα Προπύλαια για να μπούμε στην Ακρόπολη.

 

 

Η κολώνα αυτή ήταν η παραστάδα της πόρτας του ορθόδοξου χριστιανικού ναού των Ταξιαρχών και εκτός των άλλων τη χρησιμοποιούσαν σαν πίνακα ανακοινώσεων για θανάτους μητροπολιτών. Ολόκληρα κατεβατά με τέτοιες ανακοινώσεις, που αρχίζουν στερεότυπα με τη λέξη: ΕΤΕΛΙΩΘΗ (;).

 

 

Πάνω κάτω οι ανακοινώσεις που αναφέρονται σε θανάτους κληρικών και είναι χαραγμένες στους κίονες των Προπυλαίων είναι πανομοιότυπες με αυτές που έχουν καταγράψει στο βιβλίο τους: «Τα Χαράγματα του Παρθενώνα», ο Α. Κ. Ορλάνδος και ο Λ. Βρανούσης, όπως φαίνεται στα παραδείγματα που ακολουθούν:

·        Νεκρολόγιο. 768 ή 813 μ.Χ.

Μη(νΙ) Ίονλίω ΐ ... έτελιώθη [Άδα]μ[ά]ντιος... έπίσκ(οπος). (σελ. 58 – 59).

·        Νεκρολόγιο. 779 μ.Χ.

Μ(ηνι) Δεκεμβρίω κθ' ... ετελειώθη Γρηγόριος... ετονς ,ςαπη'. (σελ. 75 – 76).

 

 

Υπάρχουν ακόμη και άλλου είδους εγγραφές στα χαράγματα που σώζονται στα Προπύλαια. Παρακλήσεις, φράσεις «μαγικές», φράσεις από προσευχές, κατάρες, παραστάσεις με διάφορα χριστιανικά σύμβολα, όπως του Σταυρού (υπάρχουν δεκάδες), του Ιχθύος, της άγκυρας και του πλοίου.

 

 

Ένας από τους μαρμαρογλύπτες, που συμμετέχουν στις αναστηλωτικές εργασίες στα προπύλαια και που τυχαίνει να ασχολείται με τις Βυζαντινές επιγραφές, ώστε να μπορεί να διαβάζει αυτά τα χαράγματα (δεν είναι εύκολο να τα διαβάσει ο καθένας) μου εξηγεί μερικές από τις φράσεις που συνοδεύουν κάποια ονόματα χαραγμένα στα μάρμαρα: «Ταπεινός και αμαρτωλός» είναι μια από αυτές, χωρίς να μπορώ να καταλάβω το λόγο για τον οποίο έπρεπε να χαραχτεί αυτή η φράση, όπως και άλλες παρόμοιες, στα αρχαία μάρμαρα.

 

 

 

 

 

Ο ίδιος άνθρωπος μου είπε ακόμη κάτι πολύ ενδιαφέρον για τα χαράγματα αυτά: «Πολλά είναι προφανές ότι έχουν χαραχτεί από τον ίδιο άνθρωπο. Ο τρόπος που μεταχειρίζεται το εργαλείο για να κάνει τη χάραξη μοιάζει με την υπογραφή ενός ανθρώπου. Φαίνεται ότι είναι ο ίδιος άνθρωπος αυτός που υπάρχει πίσω από αρκετά χαράγματα. Ίσως να ζούσε μόνιμα εδώ στην Ακρόπολη την εποχή που γίνονται αυτά τα χαράγματα στα μάρμαρα…».

 

 

Οι εκκλησίες που λειτούργησαν πάνω στην Ακρόπολη (και ήταν 5 συνολικά) μετέτρεψαν τα αρχαία μάρμαρα σε …πίνακες ανακοινώσεων και σε κηδειόσημα για τις αποδημίες υψηλόβαθμων ως επί το πλείστον κληρικών.

Το κεντρικό οικοδόμημα των Προπυλαίων είναι το τελευταίο που μετασχηματίστηκε σε ορθόδοξη εκκλησία, εκεί γύρω στον 10ο μετά Χριστόν αιώνα. Η εκκλησία αυτή ήταν αφιερωμένη στους Ταξιάρχες, Μιχαήλ και Γαβριήλ, σύμφωνα με κάποιες γραπτές μαρτυρίες. Ορισμένες άλλες μαρτυρίες λένε ότι ο Ναός αυτός τοιχογραφήθηκε και πως μέχρι πρόσφατα υπήρχαν ακόμη ίχνη από τις τοιχογραφίες πάνω στα μάρμαρα. Αυτό δεν φαίνεται να αληθεύει, γιατί τα τελευταία χρόνια με τις αναστηλώσεις κατέβηκαν και ξανανέβηκαν στη θέση τους το μεγαλύτερο μέρος από τα μάρμαρα των Προπυλαίων και οι τεχνίτες που πήραν μέρος σε όλες αυτές τις εργασίες δεν εντόπισαν ίχνη τοιχογραφιών στα μάρμαρα. Πολλά από αυτά τα μάρμαρα πήγαν στα εργαστήρια και συντηρήθηκαν ή συμπληρώθηκαν πριν ξαναπάρουν τη θέση τους στα Προπύλαια.

Η αντίστροφη μέτρηση για τα αρχαία μάρμαρα πάνω στην Ακρόπολη αρχίζει το έτος 53 μετά Χριστόν, όταν ο Απόστολος Παύλος εμφανίστηκε στην Πνύκα, λέγοντας μεταξύ άλλων στο κήρυγμά του: «ο θεός ουκ εν χειροποιήτοις ναοίς κατοικεί ουδέ υπό χειρών ανθρώπων θεραπεύεται…».

Φαίνεται όμως ότι οι χριστιανοί των κατοπινών χρόνων άλλαξαν γνώμη και έτσι ο Θεός έμαθε να κατοικεί σε χειροποίητους (αρχαίους) ναούς και να θεραπεύεται από χέρια ανθρώπων.

Γεγονός είναι ότι από την πρώτη στιγμή οι χριστιανοί είχαν βάλει στο μάτι τα αρχαία οικοδομήματα, με διακαή πόθο να τα μετατρέψουν σε χριστιανικές εκκλησίες, καταστρέφοντας έτσι στην πράξη το «αμαρτωλό» τους παρελθόν.

Το αρχαίο πνεύμα δεν ταιριάζει με το χριστιανικό. Τα χωρίζει άβυσσος και βέβαια δεν θα συναντηθούν ποτέ.

Ο Μνησικλής όταν σχεδίαζε τα Προπύλαια δεν είχε υπ’ όψη του τους Ταξιάρχες, αλλά αυτό δεν έχει καμιά απολύτων σημασία. Αυτό που είναι σημαντικό σήμερα έχει να κάνει με την αποκατάσταση του αρχαίου μνημείου, με τα υλικά που έχουν εντοπισθεί και με ορισμένες συμπληρώσεις από εξαιρετικούς τεχνίτες, με σεβασμό στη δουλειά των συναδέλφων τους της αρχαιότητας.

 

 

 

Η δουλειά που γίνεται σήμερα στα Προπύλαια είναι σπουδαία. Το μνημείο, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών στο κεντρικό του οικοδόμημα, ανακλά ένα σημαντικό μέρος από την αρχαία του λάμψη, ενώ προϊδεάζει για την μεγαλοπρέπειά του στην αρχαιότητα.

 

ΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΟΝΙΚΟΛΑΚΗΣΑθήνα 2 Ιουνίου 2013

 





zervonikolakis.lastros.net   Επιστροφή στην αρχική σελίδα