ΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΟΝΙΚΟΛΑΚΗΣ

Μόχλος

Ένα διάφανο κεφάλι ταύρου

ΣΤΟ ΛΑΙΜΟ ΤΗΣ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑΣ

 

Ένα κεφάλι ταύρου διατρέχει τη Μεσόγειο εδώ και πενήντα αιώνες, τουλάχιστον, ξεμετρώντας το δέος και την αρμονία κατά της φύσης τα θέσμια.

Κι αυτό το κόσμημα, με το εξαίσιο κεφάλι του ταύρου από αιματίτη (;), συνοδευμένο από ορεία κρύσταλλο (crystal de Roche) και χρυσάφια, μοιάζει να είναι περασμένο στο λαιμό της αιωνιότητας, δαμάζοντας έτσι το χρόνο με την εκθαμβωτική ομορφιά του.

Φαντάζομαι ότι πολλοί σύγχρονοι, σπουδαίοι κοσμηματοποιοί θα το ζηλεύουν αυτό το κόσμημα, όπως και πολλές ντίβες του καιρού μας θα το ήθελαν στο λαιμό τους.

Λιτό και μεγαλοπρεπές!

Το βούκρανο προϊδεάζει, πως ένα τέτοιο κόσμημα θα ταίριαζε στο λαιμό μιας Ιέρειας της Μεγάλης Μητέρας Θεάς.

Δουλεμένο στην εντέλεια, με μαεστρία, αυτό το κόσμημα πιστοποιεί κατά  τρόπο που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση την ακμή μιας σπουδαίας τέχνης στα εργαστήρια των κοσμηματοποιών του Μόχλου.

Τοιχογραφία από την Ξεστή-3 στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Εξαιρετικής τέχνης κοσμήματα στολίζουν το λαιμό μιας Ιέρειας.

 

 Σαν παράλληλό του, γι’ αυτό το κόσμημα από το Μόχλος, θα μπορούσα να επικαλεστώ τις τοιχογραφίες των Ιερειών από την Ξεστή-3 του αρχαιολογικού χώρου στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης.

Τέσσερις σειρές κοσμημάτων κοσμούν το λαιμό της Ιέρειας και είναι περίπου της ίδιας εποχής και αντίστοιχης τέχνης, με το περιδέραιο που βρέθηκε στους Μινωικούς τάφους στο Μόχλος.

Και δεν είναι μόνο του. Το συνοδεύουν άλλα τρία, όπως θα δούμε, που είναι και αυτά εξαιρετικής τέχνης και μοιάζει να είναι όλα δουλεμένα από το χέρι του ίδιου τεχνίτη, ή τουλάχιστον φτιαγμένα και τα τέσσερα στο ίδιο εργαστήριο. Άλλωστε, η ποιότητα των υλικών τους, το στυλ και η αρμονία που υπάρχει μεταξύ τους μαρτυρούν ότι πρόκειται για ένα ενιαίο σύνολο.

Ολόκληρο το κόσμημα με τα τέσσερα περιδέραια, κατ’ αντιστοιχία εκείνων που κοσμούν το λαιμό της Ιέρειας στην τοιχογραφία από την Ξεστή-3 στο Ακρωτήρι της Θήρας.

 

Ανάλογης τέχνης είναι και ένα χρυσό διάδημα που προέρχεται και αυτό από ταφικά κτερίσματα στη Μινωική νεκρόπολη που έχει ανασκαφεί στη δυτική πλαγιά, του νησιού στο Μόχλος.

Θα επικαλεστώ και αυτή τη φορά την ίδια τοιχογραφία με την Ιέρεια, από την Ξεστή-3 στο Ακρωτήρι της προϊστορικής Θήρας, για να δούμε αυτή τη φορά το χρυσό διάδημα που φοράει στο κεφάλι, συνδυασμένο στην εντέλεια με το περίτεχνο κτένισμα των μαλλιών της.

Είναι ένα διάδημα με λόχμες από χρυσό και γαλάζιο, στις ίδιες ακριβώς αποχρώσεις με τα κοσμήματα που φοράει στο λαιμό της.

 

Ένα μέρος από το χρυσό περιδέραιο που βρέθηκε στα ταφικά κτερίσματα της νεκρόπολης που έχει ανασκαφεί στο Μόχλος.

 

Ξεχωριστής σημασίας είναι και το σφραγιδικό δακτυλίδι με την παράσταση Ιερού πλοίου στη σφενδόνη του.

 

 

Το Μινωικό δακτυλίδι και σε μεγέθυνση η παράσταση που υπάρχει στη σφενδόνη του.

 

Και αυτό το δακτυλίδι είναι φανερό ότι ανήκει σε κάποιο πρόσωπο του Ιερατείου, που θα έχει προφανώς το προνόμιο ή το δικαίωμα να χρησιμοποιεί αυτό το αναγνωριστικό σφράγισμα με την παράσταση της θεάς, του βωμού και του Ιερού Δέντρου πάνω σε ένα Ιερό Πλοίο, όπως απεικονίζονται στη σφενδόνη του.

Η ποιότητα αυτών των πραγμάτων, που ως ένα σημαντικό βαθμό «φωτογραφίζουν» τους κατόχους τους, δίνει ένα μέτρο από τη δύναμη αυτής της πόλης και την ποιότητας της ζωής των ανθρώπων που την κατοικούν.

Είναι μια πόλη που τα εργαστήριά της παράγουν αντικείμενα σημαντικής αξίας (από τη σπανιότητα των υλικών που χρησιμοποιούν) και εξαιρετικής τέχνης (από την ποιότητα της δουλειάς). Και οι δυο αυτοί παράγοντες πιστοποιούν ευμάρεια, αλλά και γνώση και καλαισθησία.

Είναι μια πόλη που μπορεί να εξασφαλίζει πρώτες ύλες για να φτιάχνει και να εμπορεύεται (προφανώς) τέτοια αντικείμενα. Και τις περισσότερες φορές, αυτά τα υλικά, όπως αποδείχθηκε από την ανασκαφή, έρχονται από τις ανατολικές ακτές της Μεσογείου ή από την Αίγυπτο.

Η σημασία των ίδιων αυτών αντικειμένων, από την άλλη, όπως και οι χρήστες τους, δηλώνουν από μια άλλη άποψη ότι αυτή η πόλη έχει μια πολιτική και θρησκευτική ηγεσία που δεν πρέπει να είναι καθόλου ευκαταφρόνητες, όχι μόνο σε τοπικό επίπεδο.

Η οικονομική ευρωστία  αυτής της Μινωικής πόλης στο Μόχλος μοιάζει να είναι πολλαπλά δεδομένη: από το μέγεθος και την ποιότητα κατασκευής των σπιτιών, από το πλήθος των εργαστηρίων και την ποιότητα των τεχνουργημάτων τους, από τα θαλασσινά ταξίδια και το εμπόριο που διεξάγουν οι κάτοικοί της.

Τα εργαστήρια των κοσμημάτων παράγουν λεπτότατης τέχνης κοσμήματα, ενώ μεταχειρίζονται μια πληθώρα από διαφορετικά υλικά στις συνθέσεις αυτών των κοσμημάτων που παράγουν. Στο ίδιο κόσμημα συνυπάρχουν πολύτιμες ή ημιπολύτιμες πέτρες (ορυκτά), με χρυσάφι και ασήμι.

Είναι φανερό ότι οι άνθρωποι αυτής της πόλης δίνουν σημασία στην εξωτερική τους εμφάνιση, χρησιμοποιώντας όλα αυτά τα κοσμήματα, που δεν προορίζονται μόνο για το ιερατείο και την όποια πολιτική-διοικητική εξουσία.

Εξ’ άλλου τα κοσμήματα που βρέθηκαν στα ταφικά κτερίσματα της νεκρόπολης στο μόχλος είναι πάρα πολλά, και οι τάφοι απ’ όπου προέρχονται δεν μπορεί να είναι όλοι τάφοι αξιωματούχων.

 

Μια χρυσή καρφίτσα, που μιμείται φύλλα ελιάς.

 

Ένα κλαδί ελιάς με τέσσερα φύλλα είναι το θέμα ενός χρυσού κοσμήματος από τα εργαστήρια της πόλης στο Μόχλος. Και βέβαια, δεν είναι καθόλου παράξενο το γεγονός ότι ο τεχνίτης αυτός διαλέγει για θέμα του τα φύλλα της ελιάς, αφού η ελιά είναι ένα από τα Ιερά Δέντρα.

Στις τοιχογραφίες των Μινωικών χρόνων η ελιά έχει συχνή παρουσία, είτε με τη μορφή των καρπών της, είτε ως μεμονωμένο (Ιερό) δέντρο, είτε ως Ιερό Άλσος, με πολλά μαζί δέντρα ελιάς.

 

      

Απεικονίσεις ελιάς σε Μινωικές τοιχογραφίες (Κνωσός). Ένα  μεμονωμένο δέντρο (αριστερά), ένα Ιερό Άλσος με ελαιόδεντρα (μέση) και καρπός με φύλλα ελιάς (δεξιά).

 

Το συμπέρασμα που βγαίνει αβίαστα είναι ότι η ελιά καλλιεργείται στο Μόχλος από τους κατοίκους αυτής της πόλης, είναι φυσικό να εμπορεύονται και το λάδι, ανταλλάσσοντάς το στα ταξίδια τους με άλλα προϊόντα.

Χρυσή καρφίτσα, ταφικό κτέρισμα στο νεκροταφείο του Μόχλου και χρονολογείται στο 2600-2100 π.Χ.

 

Μια χρυσή μαργαρίτα σε εντελώς φυσιοκρατική απόδοση από τον τεχνίτη που τη διάλεξε για θέμα του.  Ασφαλώς και δεν είναι τυχαίο θέμα για ένα Μινωίτη αυτό το λουλούδι που η εμφάνισή του προαναγγέλλει την άνοιξη.

Και η άνοιξη για τους Μινωίτες είναι η πηγή της ζωής, η εποχή των μεγάλων εορτασμών με τα Ταυροκαθάψια στις αυλές των ανακτόρων.

Για να επιστρέψουμε έτσι σ’ αυτό το εξαίσιο κεφάλι ταύρου, που είναι και το κύριο (κυρίαρχο) θέμα στη συλλογή με τα τέσσερα περιδέραια. Ένα Βούκρανο, που ομορφαίνει πολύ πιθανόν το λαιμό μιας Ιέρειας της Μεγάλης Μητέρας Θεάς, που ορίζει πότε καρπίζουν οι ελιές και πότε θάλλουν οι μαργαρίτες στα χωράφια.



zervonikolakis.lastros.net   Επιστροφή στην αρχική σελίδα