Κείμενο και φωτογραφίες
ΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΟΝΙΚΟΛΑΚΗΣ

Η ΠΛΑΤΕΙΑ
ΤΟΥ ΜΙΝΩΙΚΟΥ ΛΙΜΑΝΙΟΥ
Στο Μόχλος


Ο χώρος της ανασκαφής στο Μόχλος.


Μια πλατεία που έρχεται στο φως ανασκαφικά, γίνεται το θέατρο των δραματικών αλλαγών που έχουν συμβεί με το πέρασμα των αιώνων σ’ αυτή την πόλη, που φαίνεται ότι έχει σωριαστεί σε ερείπια περισσότερες από μια φορά, ενώ είναι βέβαιο ότι τυλίχτηκε στο σάβανο από τις στάχτες του ηφαιστείου της Σαντορίνης.



Σ’ αυτό εδώ το σημείο, μπροστά από το εκκλησάκι του Αη-Νικόλα
ανασκάφτηκε μια Πλατεία που διατρέχει με τον τρόπο της όλες τις Μινωικές περιόδους.


Αιώνες σιωπής που έμοιαζαν άδειοι, αποκτούν ξαφνικά υπόσταση, δραματοποιούνται μέσα από γεγονότα έως πριν άγνωστα, που η αρχαιολογική ανασκαφή για πρώτη φορά «αφηγείται» με τον τρόπο και την εγκυρότητα που έχουν τα χειροπιαστά ευρήματα και η επιστημονική τους αξιολόγηση.
Η Οικία C.1 στο Μόχλος, έχει να μας αφηγηθεί μια συναρπαστική ιστορία γι’ αυτή τη θαλασσινή πόλη με τους πενήντα αιώνες ζωής.
Σ’ αυτό το σπίτι διασταυρώνονται με έναν απροσδόκητο τρόπο όλες σχεδόν οι φάσεις από τις οποίες έχει περάσει αυτή η πόλη από πρώιμα Μινωικά χρόνια μέχρι τα υστερομινωικά, καθώς μεταγενέστερα κτίσματα κάθονται πάνω σε προηγούμενες θεμελιώσεις κτισμάτων, χωρίς να τις έχουν εξαφανίσει.



Αγγείο με θαλασσινές παραστάσεις (χταπόδια) από το Μόχλος


Η Οικία C.1 ήταν κτισμένη σε μια πλατεία που υπήρχε στο σημείο που βρίσκεται ακριβώς μπροστά από την εκκλησία του Αη-Νικόλα.
Να δούμε πως την περιγράφουν οι αρχαιολόγοι αυτή την πλατεία και πως αξιολογούν τα ευρήματα που ήρθαν στην επιφάνεια από την ανασκαφή σ’ αυτό το σημείο.

« Η Οικία C.1 ήταν κτισμένη στο σημείο όπου το πέρασμα από τον –σήμερα καταποντισμένο- ισθμό οδηγούσε στον οικισμό της Νεοανακτορικής περιόδου, στην πλαγιά του νησιού.
» Ο δρόμος που οδηγούσε προς Βορρά, προς τα σπίτια του οικοδομικού τετραγώνου C, ξεκινούσε από τη μικρή πλατεία που υπήρχε μπροστά από την οικία C.5.
» Στην υστερομινωική ΙΒ περίοδο (περ. 1500-1425 π.Χ.) ένα καινούριο σπίτι, το C.1 κτίστηκε κατά μήκος της δυτικής πλευράς της πλατείας.
» Μεγάλοι, τετραγωνισμένοι ογκόλιθοι χρησιμοποιήθηκαν  στην πρόσοψή του, γύρω από την είσοδο.
» Το κτίριο αυτό είναι κτισμένο πάνω σε ένα στρώμα στάχτης που προήλθε από την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, συνεπώς, το σπίτι αυτό οικοδομήθηκε αμέσως μετά την έκρηξη του ηφαιστείου…». (σημείωση: η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας για την οποία γίνεται λόγος, υπολογίζεται ότι συνέβη τον 15ο π.Χ. αιώνα).



Το νησί του ηφαιστείου της Σαντορίνης, όπως φαίνεται από τα Φηρά.


Οι αρχαιολόγοι, εκτός από τις στάχτες (σποδό) του ηφαιστείου της Σαντορίνης,  παρατηρούν και τα εξής:

« Εδώ φαίνεται καθαρά η στρωματογραφία που είναι χαρακτηριστική για ολόκληρη την πόλη: Ένα οίκημα της προανακτορικής περιόδου είναι ορατό κάτω από την υστερομινωική οικία C.1 και την πλατεία, ενώ ένα σπίτι της Βυζαντινής εποχής βρίσκεται πάνω από τα Μινωικά σπίτια C.1 και C.5».




Εχουμε και εδώ αυτό που συνέβη και στην Κνωσό μετά την καταστροφή (από πυρκαγιά) που ακολούθησε την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, ότι δηλαδή και αυτή η πόλη στο Μόχλος ανοικοδομείται, όπως και το παλάτι της Κνωσού.

Tom Brogan, αρχαιολόγος

Η ερώτηση απευθύνεται στον  αρχαιολόγο Tom Brogan, υποδιευθυντή της ανασκαφής στο Μόχλος.

-   Η πόλη αυτή ανοικοδομείται όπως προκύπτει από την ανασκαφή, μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας. Άρα, η  έκρηξη του ηφαιστείου δεν είναι τελικά αυτή που φέρνει το τέλος του Μινωικού πολιτισμού.

•   « Η Οικία C.1 μας δίνει νομίζω μια πειστική απάντηση. Είναι κτισμένη πάνω στις στάχτες του ηφαιστείου της Σαντορίνης, της Θήρας. Πιστεύουμε ότι το σπίτι αυτό θεμελιώθηκε αμέσως μετά την έκρηξη, γι’ αυτό και παγιδεύτηκαν οι στάχτες στα θεμέλια του. Είναι μια εικόνα, νομίζω, πολύ χαρακτηριστική».


Σχεδιαστική απεικόνιση μιας Μινωικής σφραγίδας με την παράσταση ενός πλοίου,
που βρέθηκε σ’ αυτή την πλατεία, στο λιμάνι.


-   Συνεπώς, η πόλη αρχίζει να ξαναζεί αμέσως μετά την έκρηξη του ηφαιστείου.

•   « Ναι, έτσι γίνεται. Η πόλη αυτή απ’ ότι φαίνεται αρχίζει να ανοικοδομείται σχεδόν αμέσως μετά τις καταστροφές που της προξένησε η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης. Όταν σας είπα ότι αυτή η ανασκαφή φέτος έχει μεγάλο ενδιαφέρον για μας, εννοούσα όλα αυτά, και γι’ αυτό, όταν με ρωτήσατε αν βρέθηκε κάτι μοναδικό έδωσα την απάντηση που σας έδωσα…».


-   Υπάρχουν δυο πήλινα αγγεία, που αν διάβασα καλά, το ένα  βρέθηκε κάτω από τις ηφαιστειακές στάχτες και το άλλο πάνω από τις ίδιες στάχτες, στο ίδιο ακριβώς σημείο, στα θεμέλια ενός Μινωικού σπιτιού, που κι αυτό χτίζεται τελικά, πάνω στα ίχνη ενός προγενέστερου Μινωικού σπιτιού;

•   « Πρόκειται για δυο διαφορετικά αγγεία, από διαφορετικές εποχές, που βρέθηκαν στο ίδιο σημείο. Το ένα, αυτό που βρέθηκε κάτω από  τη στάχτη του ηφαιστείου ανήκει στην Υστερομινωική ΙΑ περίοδο, ενώ αυτό που βρέθηκε πάνω από τη στάχτη είναι μεταγενέστερο και ανήκει στην Υστερομινωική ΙΒ περίοδο…».



Αυτό το αγγείο βρέθηκε κάτω από την ηφαιστειακή στάχτη, στα θεμέλια της Οικίας C.1
και χρονολογείται στην Υστερομινωική ΙΑ περίοδο.



Αυτό είναι το αγγείο που βρέθηκε πάνω από τις ηφαιστειακές στάχτες
και ανήκει στην Υστερομινωική ΙΒ περίοδο.


Ασφαλώς και ο τρόπος που βρέθηκαν αυτά τα δυο αγγεία, πάνω και κάτω από τις στάχτες του ηφαιστείου της Θήρας έρχεται να αποδυναμώσει ορισμένες παλιότερες δοξασίες για το ρόλο που έπαιξε η συγκεκριμένη έκρηξη του ηφαιστείου στην τύχη του Ανακτορικού πολιτισμού της Κρήτης.
Γιατί, πολλοί ήταν αυτοί που πίστευαν ότι η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας ήταν η αιτία που κατέστρεψε τον Ανακτορικό πολιτισμό στην Κρήτη.
Η ανασκαφή αυτής της μικρής πλατείας στη Μινωική πόλη, στο Μόχλος, με τις στάχτες του ηφαιστείου στα θεμέλια της Οικίας C.1 έρχεται να πιστοποιήσει για μια ακόμη φορά, πως η τέφρα και η σποδός του ηφαιστείου της Θήρας δεν ήταν τελικά το σάβανο του Μινωικού πολιτισμού, αλλά κάποια άλλη αιτία.



Ο μικρός μόλος που υπάρχει σήμερα στο νησάκι, πολύ κοντά στο σημείο της άλλοτε Μινωικής Πλατείας, με τα σπίτια C.1 και C.5 της Υστερομιμωικής περιόδου.



zervonikolakis.lastros.net   Επιστροφή στην αρχική σελίδα