ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ/ΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΟΝΙΚΟΛΑΚΗΣ

Ημερολόγιο Καλοκαιριού 2013

Περίοδος V, Σαντορίνη

 

ΑΠόΚΡΥΦΗ

ΠΟΛΗ

Για τους Θεούς Και Τους Ανθρώπους

 

Τόσο ψηλά, μπορεί και να αισθάνεσαι Θεός, όπως κι ένας Θεός, που πατάει στη γη μπορεί να αισθάνεται άνθρωπος. Η πόλη στο Μέσα Βουνό της Σαντορίνης είναι ένα ψηλό βάθρο για Θεούς και για ανθρώπους. Ένα άνδηρο της αιωνιότητας.

Κατά βάθος δεν πιστεύω τις θεωρίες που λένε ότι η Σαντορίνη μετά τη μεγάλη Μινωική έκρηξη έμεινε ακατοίκητη, έστω και για διάστημα δυο αιώνων.

Ο πολιτισμός της Αρχαίας Θήρας μοιάζει να είναι επακόλουθο και φυσική συνέχεια του πολιτισμού της προϊστορικής πόλης στο Ακρωτήρι.

Και στην Κρήτη, άλλωστε μοιάζει να υπάρχει ένα μαύρο χάος μετά την Κνωσό, όμως τα τελευταία χρόνια αρχίζει να φωτίζεται με την πόλη που έρχεται στο φως στον Αζοριά, αλλά και με τους μικρούς οικισμούς, όπως αυτός στον Χαλασμένο, δίπλα στο φαράγγι του Χα, που κουβαλάει το προϊστορικό  του όνομα.

 

Μια άλλη Νεφελοκοκκυγία από αυτή του Αριστοφάνη.

 

Το ίδιο, δεν πιστεύω ότι το όνομα Θήρα προέρχεται από τον δήθεν «πρώτο οικιστή» του νησιού, τον Θήρα από τη Σπάρτη. Ούτε πρώτος οικιστής είναι, ούτε αυτοί που τον μνημονεύουν φαίνεται να γνωρίζουν την προηγούμενη ζωή της Σαντορίνης, αυτή δηλαδή των προϊστορικών χρόνων, όπως δεν γνώριζαν καν την ύπαρξη της πόλης στο Ακρωτήρι.

Φλερτάρω έτσι εδώ και χρόνια με την Πότνια Θηρών και πιστεύω ότι αυτή βρίσκεται πίσω από το όνομα Θήρα, με τον Όμηρο να διασώζει το όνομά αυτής της Μεγάλης Θεάς των Μινωικών ή και προϊστορικών χρόνων, γεφυρώνοντας με αυτό τον τρόπο και το δήθεν χρονικό χάσμα από τη μεγάλη Μινωική έκρηξη, μέχρι τα πρώτα ίχνη κατοίκησης στο Μέσα Βουνό.

 

Τόσες κεφαλές ταύρων στους βωμούς με οδηγούν στο γράμμα «ταυ» του ελληνικού αλφαβήτου, αλλά και στα Διπλά Κέρατα της πόλης στο Ακρωτήρι.

 

Πολλές φορές πάλι, παρατηρώ τα κεφάλια των ταύρων στους βωμούς, που τους έχουν συγκεντρώσει οι αρχαιολόγοι, εκεί στο πλάτωμα της Αγοράς,, απέναντι από τη Βασιλική Στοά και στριφογυρίζει στο μυαλό μου το γράμμα «ταυ» του ελληνικού αλφαβήτου, μαζί με πολλές λέξεις από τις μινωικές γραφές, Γραμμική Α και Γραμμική Β, που είναι ίδιες με τις σημερινές λέξεις, που σημαίνουν και τα ίδια ακριβώς πράγματα.

Υπάρχει μια μεγάλη διαφωνία, αν το αλφάβητο, που συναντάται εδώ στην Αρχαία Θήρα, με τα χαράγματα στους βράχους των Ιερών, στο νότιο κομμάτι της πόλης, είναι ελληνικό ή είναι αντιγραφή από τους Φοίνικες.

Σκέφτομαι μόνο πόσο κοντά σε αυτή την πόλη είναι η προϊστορική πόλη στο Ακρωτήρι, που οι άνθρωποί της μιλούν μια γλώσσα, που έχει απαράλλακτες λέξεις με τους κατοίκους στην Αρχαία Θήρα.

Περιπλανηθείτε για λίγο στο λεξικό της Γραμμικής Β ( βλέπε: www.gistor.gr απ’ όπου και η επιλογή) και πιστεύω πως δεν είναι δύσκολο να βγάλει κάποιος ένα συμπέρασμα.





Αιώνες πολλούς, η ίδια γλώσσα, απαράλλακτη από την εποχή του Χαλκού ή και πριν ακόμη. Ασφαλές πειστήριο, υποθέτω.

Στις σημειώσεις μου, από ένα προηγούμενο καλοκαίρι, γράφω για την Αρχαία Θήρα: Μια Απόκρυφη πόλη.

Θα μπορούσε να είναι αφιερωμένη στα απόκρυφα της Μεγάλης Μητέρας Θεάς. Μια πόλη βωμός λίγο κάτω από τον ουρανό, στη ράχη ενός γυμνού βουνού, που ακροβατεί πάνω από το πέλαγο, με το ύφος των Γρυπών ή και μιας Σφίγγας, που κατοπτεύει από το βάθρο της.

Po-ti-ni-ja, ή Po-ti-ni-a.

Πόσο βαθιά στους αιώνες πάνε τα θεμέλια αυτής της πόλης, που κρύβεται στον ουρανό;

Οχυρή εκ φύσεως, κρύβεται προφανώς από τους επιδρομείς, που ενδεχομένως να γνωρίζουν ότι αυτός ο τόπος κατοικείται αιώνες πριν;

Από τη θέση της και μόνο είναι μια Ορεία Πόλη, δηλαδή μια Πότνια Θηρών, παίζοντας λίγο με τις λέξεις.

Η Πόλη του Βουνού. Παντοπτεύουσα και απόκρυφη. Μοναδικός συνδυασμός. Άκρα Θεών, με τον τρόπο που γνωρίζουν οι μύστες των ταύρων. Τα χαράγματα στους βράχους αφηγούνται παράξενες ιστορίες.

 

Άκρα πόλη. Το απέραντο των Μυστηρίων, ή αλλιώς, η θάλασσα στην Περίσσα από ψηλά.

Από εδώ ψηλά έχω τη θέση του Θεού, ό,τι κι αν μπορεί να σημαίνει η λέξη Θεός, από την προϊστορική εποχή μέχρι εδώ, που ανατέλλει ο ήλιος και αναρριπίζεται στο πέλαγος φάος χρυσό.

 

Στην καρδιά της Αρχαίας Θήρας.

 

Κάθε φορά που επιστρέφω σ’ αυτή την πόλη, έχω μια αίσθηση, ότι έρχομαι από παλιά, αναζητώντας τον wo-ko (Fοίκος-οίκος), το σπίτι μου ή τη γειτονιά μου, κατάκοπος από το μεγάλο ανήφορο.

Έτσι, συνάντησα τους Ψαράδες στην Ελευσίνα (Περίσα), με τις αρμαθιές τα σκουμπριά, όπως φανερώνει η ασημένια τους κοιλιά (Δυτική Οικία, δωμάτιο 5, Δυτικός τοίχος) και χρειάστηκε να ανεβώ μεγάλο ανήφορο μέχρι τη Σελάδα και από κει μέχρι εδώ, στην Αγορά της πόλης.

Κάθε φορά που ξεκουράζομαι στο λίγο, μα δροσερό ίσκιο του γερμένου πεύκου, αισθάνομαι ευτυχής, όσο και οι sre = te-o-i (Θεοί).

Οι Θεοί της Αρχαίας Θήρας: ο Κάρνειος Απόλλων, ο Διόνυσος, ο Ποσειδώνας, ο Ηρακλής και ο Ερμής, αλλά και μια Θεά Τύχη, όπως και μια Αφροδίτη.

Ο ανασκαφέας (ο Γερμανός φιλόλογος-επιγραφολόγος Hiller von Gaertringen, 1896-1902) δεν μας λέει ποιο είναι το πρώιμο πρόσωπο αυτής της πόλης, δηλαδή, η πόλη των Αρχαϊκών, των Γεωμετρικών και των Κλασικών χρόνων. Η ανασκαφή του αγγίζει τα στρώματα των Ελληνιστικών και των Ρωμαϊκών χρόνων κυρίως.

Ο καιρός έρχεται και φεύγει, με τους Θεούς και με τα κύματα ή με τον αέρα που φυσά.

Θυμάμαι πάλι αυτά που μου έλεγε εκείνος ο βοσκός στη ράχη του Μέσα Βουνού, εκεί στις παρυφές της πόλης της Αρχαίας Θήρας, όταν του είπα ότι είμαι από την Κρήτη. Διαβάζω σ’ εκείνες τις παλιές σημειώσεις μου, για να φρεσκάρω τη μνήμη: «Ο άνθρωπος κοίταξε στο Νότο, βάζοντας την παλάμη του στο μέτωπο σαν σκιάδι, για την αντηλιά και μου είπε να κάνω το ίδιο. Κοίτα, πολλές φορές φαίνεται από ‘δω η στεριά της Κρήτης…».

Εξήντα τόσα μίλια μακριά, πάντα όμως αυτές οι στεριές της Κρήτης και της Σαντορίνης ήταν δίπλα.

Ψηλαφώ τα χαραγμένα γράμματα στο μονόβραχο της περιοχής των Ιερών, ως να πρόκειται για συλλαβογράμματα στη Γραμμική Β΄ κι όμως είναι γράμματα μιας πρώιμης ακόμη τότε καινούριας γραφής, όπως αυτή που γράφω και διαβάζω σήμερα.

Η Σαντορίνη είναι έτσι ένας τόπος με μεγάλα και σπουδαία σημάδια. Κρίμα που ο ανασκαφέας αυτής της πόλης, παρ’ ότι φιλόλογος και επιγραφολόγος ο ίδιος, άφησε ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία της ανακάλυψής του. Θα μου πεις, δεν είναι όλοι Vendris (Michael Ventris) ή Champollion (Jean-François Champollion), ούτε και θα μπορούσε να είναι. Ωστόσο, αυτές εδώ οι γραφές στο βράχο κρατούν, πιστεύω καλά τα μυστικά τους, κάτω από το φως του ήλιου.

 

Η Βασιλική Στοά.

Ονόματα και φράσεις. Τολμηρά παίγνια και υπαινιγμοί, μα πάνω απ’ όλα μια γραφή στα σπάργανά της, ένα σπουδαίο ντοκουμέντο in situ.

Θέα απέραντη. Ένας γοητευτικός τόπος ή ένα σημείο στην περιφέρεια της γης, που είναι εύκολο να συνειδητοποιήσεις ότι πατάς πάνω σε μια στρογγυλή μπάλα.

Η Θήρα, ως Πότνια και μόνη είναι η έκπληξη στους αιώνες. Ένα φύλλο ελιάς μέσα στους τόφφους να καραδοκεί και οι γυναίκες με τα βαμμένα κόκκινά τους χείλη, όπως και τα αγόρια με τα άλκιμα κορμιά.

Θεά των Αγριμιών!

Αρχαιότροπη στα πάθη των ανθρώπων, στα ένστικτα και στις ορμές τους, Θεά των πόθων, που δεν έπαψαν ποτέ να αγρυπνούν στις άκρες των βουνών, πάνω απ’ τα πέλαγα. Εκεί που άναβαν πάντοτε οι Ιερές Πυρές, στα ιερά Κορυφής και ακόμη καίνε στου Καλοκαιριού τα Στάσιμα, με το Σήμα του Ήλιου.

Η Απόκρυφη Πόλη του ήλιου και του Φεγγαριού, πάνω στους ανοιχτούς δρόμους της θάλασσας.

Χαμηλά στους βράχους, κάτω από τα κρηπιδώματα της πόλης, πετούν αγριοπερίστερα και θαλασσοπούλια. Παλιότερα, πριν από χρόνια, άκουγα και τα κουδούνια των προβάτων.

Η θάλασσα τρέχει, κατά πως φυσά ο αέρας. Ο Βορράς την ταξιδεύει στην Κρήτη. Ο δρόμος με τα πανιά, που είχαν απάνω τους το Διπλό Πέλεκυ.

Η δυνατή ζέστη, καθώς ο ήλιος σκαρφαλώνει όλο και πιο ψηλά στον ουρανό με υποχρεώνει να βρω πάλι καταφύγιο, σε ένα από τα λιγοστά δέντρα, απέναντι από τα ερείπια της Βασιλικής Στοάς, αντικρίζοντας καθαρά τον ακρογωνιαίο λίθο με το φαλλό, λίγο πριν από το Ιερό του Διόνυσου και τον Οίκο Ανοχής.

Έβαλα τα γέλια με τη σκέψη και μόνο όλων αυτών των πραγμάτων, που συνδυάζονται κάτω από το φως του ήλιου, με ένα τρόπο ονειρικό, αλλά και πραγματικό ταυτόχρονα, έτσι, που να αρχίζω να ξεφυλλίζω ασυναίσθητα το σημειωματάριο με όσα ενδιαφέροντα συναντώ κατά την ανάγνωση του βιβλίου, που έχω μαζί μου στη Σαντορίνη: «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΠΟΜΠΗΙΑ», του Robert Etienne. Στη σελίδα 309 έχω επισημάνει μια περιγραφή μύησης με ένα φαλλό:

 

Με το ύφος των ψευδαισθήσεων σε μια ονειρική μύηση.

 

«Η μύηση με το φαλλό./ Από κάθε πλευρά του ζευγαριού ξετυλίγονται δυο ιεροτελεστίες μύησης. Δεξιά μια νεαρή υπηρέτρια γονατισμένη ετοιμάζεται να σηκώσει το λινό, που σκεπάζει το φαλλικό σύμβολο, που ορθώνεται μέσα στο μυστηριακό πανέρι. Μια τέτοια χειρονομία, που προορίζεται να ξεσκεπάσει το όργανο της μύησης, προκαλεί αμέσως μια στάση απώθησης σε μια φτερωτή μαινάδα, με στήθος γυμνό, φόρεμα κοντό, σαν είδος φούστας, που της σκεπάζει τους μηρούς, και με ψηλά μποτίνια. Αποστρέφει το πρόσωπο από ένα θέαμα, που αρνείται να ατενίσει, ξετρελαμένη από αυτό το «ξεσκέπασμα» του φαλλού αρπάζει με το δεξί της χέρι μια βέργα, με την οποία ετοιμάζεται να χτυπήσει με όλη τη δύναμή της –στο δεξιό τοίχο- τη γυμνή ράχη ενός γονατιστού κοριτσιού, που ακουμπά το κεφάλι του με κλειστά μάτια και το στήθος του στα γόνατα μιας καθισμένης γυναίκας. Αυτή κοιτάζει με οργή την αποχαλινωμένη μαινάδα, ενώ με χέρι μητρικό ετοιμάζεται να σκεπάσει, ευθύς μόλις τελειώσει το μαρτύριο, τη γύμνια του κοριτσιού, που περιμένει μιαν ανακούφιση απ’ αυτήν τη γυναίκα».

 

Ο δρόμος του Θεάτρου.

Πιο πολύ μοιάζει με παραίσθηση μια τέτοια ακροβασία, από το Μέσα Βουνό της Σαντορίνης, στην Πομπηία. Από τον αποτροπαϊκό φαλλό στην Αρχαία Θήρα, στην αινιγματική «Βίλα των Μυστηρίων», με υπαινικτικές σκηνές μύησης, που κρατούν τη μαγεία τους ή και το απόκρυφο νόημά τους, κάτω από τη λάβα του Βεζούβιου.

Νομίζω πως μοιάζουν όλα αυτά, με τις χαραγμένες φράσεις στην περιοχή των Ιερών, εδώ στην Αρχαία Θήρα. Κάτι σαν μαγικές γραφές μυστηρίου, όπως και τα γράμματα ενός ανατέλλοντος Αλφαβήτου, που αναδύεται από τη Γραμμική Β΄ και μυείται στα μυστήρια των ανθρώπων.

Και από την Πομπηία, μια άλλη σκέψη από εδώ ψηλά, πάει στην Άβυδο της Φαραωνικής Αιγύπτου, όπου λατρεύεται ο Ιθυφαλλικός Όσιρις, Θεός απόκρυφων μυστηρίων.

Ο ήλιος γράφει στον ουρανό το καθημερινό του τόξο, με ακρίβεια, τελετουργός του φωτός ή και μύστης αιώνιων πραγμάτων. Το φως είναι η πιο μεγάλη και η πιο ασφαλής κρύπτη.

Καμιά φορά παγιδεύομαι στις λέξεις, όπως για παράδειγμα η λέξη Ακροθίνιον {άκρο+θίς (θις=σωρός), δηλαδή η κορυφή του σωρού}, που συνοψίζει την εικόνα της Αρχαίας Θήρας σε μια μόνο λέξη. Η Πόλη στην κορυφή του σωρού, δηλαδή του Μέσα Βουνού, αφιερωμένη μπορεί στον ήλιο ή και το φεγγάρι, που την προστατεύουν.

Από την ακτή στην Περίσσα, το Μέσα Βουνό μοιάζει με ένα αρχεγονικό λιθοσωρό, που ξεφυτρώνει από τη θάλασσα και σηκώνεται στον ουρανό.

Η Άκρα Πόλη.

Το αυτί μου πιάνει ξυστά μια φράση από ένα ζευγάρι Ιταλών, που κουβεντιάζουν γι’ αυτή εδώ την πόλη, μπροστά στα ερείπια ενός ρωμαϊκού σπιτιού.

«Θα πρέπει να ήταν πολύ ευτυχισμένοι οι άνθρωποι σε αυτήν εδώ την πόλη»!

Ωραία διαπίστωση. Αισθάνθηκα ότι είχαν κλέψει και μια δική μου σκέψη αυτοί οι άνθρωποι, που δεν έκρυβαν καθόλου τον θαυμασμό τους για τον ερειπιώνα της Αρχαίας Θήρας.

Προσπαθώ να σκεφτώ ένα τρόπο για να κάνω μια φωτογραφία, που να δίνει την αίσθηση που έχει κάποιος που περπατά στους δρόμους της Αρχαίας Θήρας. Αυτό νομίζω είναι ένα κορυφαίο συναίσθημα ή ακόμη και η αιτία, που μπορεί να έκανε ευτυχισμένους εκείνους τους αιθεροβάμονες κατοίκους της αρχαιότητας, που την απολάμβαναν κάθε μέρα.

 

Παρατηρώντας μια ιδιωτική οικία των Ρωμαϊκών χρόνων.

 

Έχω δοκιμάσει πολλούς τρόπους κάθε φορά που βρίσκομαι σε αυτόν τον αρχαιολογικό χώρο, αλλά ποτέ μέχρι τώρα δεν τα έχω καταφέρει να τραβήξω μια τέτοια φωτογραφία.

Ίσως αυτό να είναι και το μυστήριο της Αρχαίας Θήρας. Τα πιο σημαντικά μυστήρια είναι αυτά που μοιάζουν οφθαλμοφανή και όμως έχουν ένα καλά κρυμμένο κώδικα.

Η Σαντορίνη κινείται μέσα σε ένα ενεργό τρίγωνο γοητευτικών μυστηρίων, που της εξασφαλίζουν μια μοναδικότητα, μέσα από μυσταγωγικές διαδικασίες.

Η μια κορυφή του τριγώνου αυτών των μυστηρίων είναι ασφαλώς και η αιτία που τα γέννησε όλα, δηλαδή το ηφαίστειο, αυτή η μήτρα των θαυμαστών πραγμάτων.

Η δεύτερη κορυφή του τριγώνου των μυστηρίων είναι χωρίς άλλο η μαγική πόλη στο Ακρωτήρι. Η πόλη με τις εξαίσιες τοιχογραφίες. Η πόλη με τα ανεξερεύνητα μυστικά.

Η Τρίτη κορυφή του τριγώνου αυτών των σπουδαίων μυσταγωγιών είναι η πόλη στο Μέσα Βουνό, η Αρχαία Θήρα, η ιπτάμενη πόλη. Ίσως, μια άλλη Νεφελοκοκκυγία, από αυτή του Αριστοφάνη.

 

ΥΓ1: Το Καλοκαίρι δεν τελειώνει εδώ/συνεχίζεται…

ΥΓ2: Το κείμενο βασίζεται σε σημειώσεις, που κρατήθηκαν επί τόπου στη διάρκεια της περιήγησης στον ερειπιώνα της Αρχαίας Θήρας.

 

ΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΟΝΙΚΟΛΑΚΗΣ  21 Οκτωβρίου 2013

 



zervonikolakis.lastros.net   Επιστροφή στην αρχική σελίδα