|
ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ/ΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΟΝΙΚΟΛΑΚΗΣ Ημερολόγιο Καλοκαιριού 2013 Περίοδος VI, Αττική
ΑΓΡΙΛέΖΑ Το Λατομείο Των Μαρμάρων Για Το Ναό Του Ποσειδώνα Στο Σούνιο
Με μπούσουλα ένα σκαρίφημα χάρτη του 19ου αιώνα, έψαχνα χρόνια να εντοπίσω τα ίχνη των αρχαίων λατομείων στην Αγριλέζα. Των λατομείων απ’ όπου προέρχονται τα μάρμαρα του Ναού του Ποσειδώνα στο Σούνιο. Το υπόλευκο, περίπου γκρίζο, μαλακό μάρμαρο, που λάμπει με ένα δικό του τρόπο στο δυνατό φως του ήλιου. Περιπλανήθηκα έτσι αρκετές φορές σε περιοχές, που έδιναν υποψίες λατομείων μαρμάρου, με διάσπαρτα παντού (ακόμη και στα γύρω χωράφια) απολεπίσματα μαρμάρου, που μου ήταν άγνωστη η χρονολογία της εξόρυξής τους.
Το μάρμαρο της Αγριλέζας (κολώνα από το Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο) έχει μια εντελώς δική του υφή και απόχρωση.
Τα λατομεία μαρμάρου στην Αγριλέζα γνώρισαν διάφορες περιόδους εξορύξεων στη διάρκεια του ιστορικού χρόνου, από την οικοδόμηση του Ναού του Ποσειδώνα, μέχρι τη σύγχρονή μας εποχή. Μια φλέβα μαλακού μαρμάρου, που υπόκειται εύκολα στη φθορά από τις ατμοσφαιρικές συνθήκες, αλλά και τις καταπονήσεις από την αλμύρα της θάλασσας, που το κάνει να λιώνει όπως το σαπούνι. Εκείνο το πρωί, αρχές ενός διαυγέστατου Ιουλίου, πριν αρχίσω μια ακόμη περιπλάνηση στην περιοχή της Αγριλέζας, πέρασα για λίγο από το Ναό του Ποσειδώνα. Ένα εκπληκτικό φως και μια εξαιρετική διαύγεια στην ατμόσφαιρα, μου έδωσαν την ευκαιρία να τραβήξω μερικές πολύ ενδιαφέρουσες φωτογραφίες και κάποιες λεπτομέρειες στα μάρμαρα του Ναού, με ένα ισχυρό τηλεφακό.
Έψαξα να βρω αυτό το τζιτζίκι πάνω στα μάρμαρα, παρ’ ότι πρέπει να ήταν γαντζωμένο πολύ ψηλά σε μια κολώνα, όπως το άκουγα. Το φωτογράφισα όπως-όπως και το θεώρησα καλό σημάδι αυτό το πανάρχαιο τραγούδι, που μου έκανε καλύτερη τη διάθεση.
Ξαναπήγα αμέσως μετά στην περιοχή που είχα ψάξει πολλές φορές τους προηγούμενους μήνες. Έκανα μια στάση στη μαρμάρινη αρχαία κυκλική κατασκευή, που είναι γνωστή στην περιοχή με το λαϊκό όνομα «Ο Πύργος της Βασιλοπούλας», δίπλα ακριβώς στον αρχαίο δρόμο, την «Αστική οδό».
Ο μαρμάρινος πύργος είναι παράρτημα μιας αρχαίας αγροικίας, όπως και ο ταφικός περίβολος από μάρμαρο, που βρίσκεται πολύ κοντά στον πύργο. Στη μικρή ρεματιά είναι ορατά τα ίχνη των μαρμάρων, ενώ δυο χιλιόμετρα μετά, στην επόμενη ρεματιά, τα ίχνη των αρχαίων λατομείων μαρμάρου είναι ολοφάνερα.
Μέχρι εδώ έφτασα πολλές φορές στο παρελθόν, ακολουθώντας τον χάρτη-τυφλοσούρτη, που έδειχνε τελικά το σωστό μέρος. Αυτή τη φορά όμως είχα μια επί πλέον επιβεβαίωση από ένα καλό γνώστη της περιοχής, που ερευνά κι εκείνος τα αρχαία ίχνη. Είναι ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου ΑΙΓΑΙΟΝ στο λιμανάκι κάτω από το Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο, που είναι και η θέση του αρχαίου λιμανιού. Εκείνος μου υπέδειξε με ακρίβεια πού να ψάξω. Παρ’ όλα αυτά, και αυτή η έρευνα θα ήταν άκαρπη, αν δεν ζητούσα τη βοήθεια του ιδιοκτήτη του σπιτιού, που βρίσκεται στην όχθη της ρεματιάς.
Ένα πραγματικό ντοκουμέντο, με το ίχνος της αποκοπής ενός κίονα του Ναού του Ποσειδώνα από το αρχαίο λατομείο.
«Σήκωσε το κλωνάρι του πεύκου και θα βρεις αυτό που ψάχνεις», μου είπε. Είχα περάσει πολλές φορές από κείνο το σημείο, χωρίς να υποψιάζομαι τη φυσική κρυψώνα του αρχαίου ίχνους. Μόλις σήκωσα το κλωνάρι που σερνόταν στο έδαφος αισθάνθηκα μια πολύ μεγάλη χαρά με αυτό που είδα: το ίχνος της αποκοπής από το μάρμαρο του λατομείου, ενός αρχαίου κίονα του ναού του Ποσειδώνα.
Είναι φανερό και από τη θέση που βρίσκεται αυτή η αποκομμένη κολώνα, ότι τα αρχαία λατομεία μαρμάρου έχουν υποστεί επιχώσεις και αν αφαιρεθούν τα φερτά υλικά, που είναι κυρίως χώμα, θα αποκαλυφθούν και άλλες επιφάνειες λατόμησης. Ερευνώντας μια περιοχή κατά μήκος του ξεροπόταμου που διατρέχει τη χαράδρα, είναι ορατά σε πολλά σημεία ίχνη μαρμαρολατόμησης. Φαίνονται εγκοπές και επιφάνειες απ’ όπου έχουν αποκοπεί μάρμαρα. Η κατοίκηση της περιοχής από την πρώιμη ενδεχομένως ακόμη αρχαιότητα παρέχει πολλές υποψίες και με μια μόνο επιφανειακή παρατήρηση και έρευνα. Μέσα στα καλλιεργημένα χωράφια, με το γεμάτο πέτρες χώμα υπάρχει μια πληθώρα από σπασμένα μάρμαρα, που προέρχονται από λατόμηση, αλλά και μια πρώτη κατεργασία, ένα χοντροπελέκημα επί τόπου, παίρνοντας το ωφέλιμο σώμα του μαρμάρου, χωρίς περιττά, άχρηστα βάρη. Είναι πολύ πιθανό αυτές όλες οι επιφάνειες των χωραφιών, με τα απολεπίσματα των μαρμάρων να είναι επιχωμένες επιφάνειες αρχαίων λατομείων, που επιχώθηκαν από φερτές ύλες, που μετέφερε ο ξεροπόταμος, αποθέτοντάς τις στις όχθες του. Η εικόνα που είδα με τη σαρωμένη άσφαλτο του δρόμου, που την έχει παρασύρει για αρκετά μέτρα, αφού την πήρε από το κατάστρωμα του δρόμου, δείχνει τη δύναμη που έχει ακόμη και σήμερα αυτός ο χείμαρρος, που δέχεται τα νερά της βροχής. Επιστρέφω στο σημείο με το ίχνος της απόσπασης του αρχαίου σπόνδυλου και παρατηρώ την επιφάνεια απ’ όπου αποκόπηκε το μάρμαρο. Είναι ορατά τα ίχνη των εργαλείων που χρησιμοποίησαν εκείνοι οι χειρώνακτες λατόμοι. Τα χτυπήματα με τα κοπίδια δίνουν την εντύπωση ότι δεν έχει περάσει και πολύς καιρός από τότε που πάρθηκε το μάρμαρο, αν και έχουν μεσολαβήσει περίπου 25 αιώνες!
Επιφάνειες, όπως αυτές δείχνουν ότι έχουν αποκοπεί μάρμαρα.
Τα τζιτζίκια τρυγούν με το τραγούδι τους την κάψα του μεσημεριού, καθώς ο Ιούλιος δείχνει τα δόντια του από νωρίς.
Αρχαίο, λαμπερό Καλοκαίρι. Η αίσθηση, φαντάζομαι είναι απαράλλακτη από τότε, που δούλευαν σ’ αυτά εδώ τα λατομεία, οι λατόμοι της αρχαιότητας, φορώντας μόνο ένα περίζωμα κάτω από τον καυτό ήλιο.
Από τις επιτόπιες εξερευνήσεις στην εκτεταμένη περιοχή της Αγριλέζας γίνεται φανερό ότι σημεία εξόρυξης μαρμάρου κατά την αρχαιότητα υπήρχαν πολλά, χωρίς να απέχουν πολύ μεταξύ τους. Τα υπολείμματα που υπάρχουν από τις εξορυκτικές εργασίες της αρχαιότητας, παραμένουν εδώ και 2.500 χρόνια να πιστοποιούν τις θέσεις των λατομείων, ακόμη και εκεί που οι επιφάνειες λατόμησης έχουν καλυφθεί σήμερα από χώμα και κάθε λογής βλάστηση, ήμερη και άγρια. Πήρα μαζί μου ένα μικρό κομμάτι μάρμαρο από τα χιλιάδες θραύσματα που υπάρχουν στα αρχαία νταμάρια και επιστρέφοντας στο Σούνιο θέλησα να το συγκρίνω με τα μάρμαρα του Ναού του Ποσειδώνα. Το καλοκαίρι συνεχίζεται, με το αρχαίο φως του Ιουλίου να φωτίζει τα μάρμαρα του Ναού και να ανακλάται στο μεγάλο μπλε, που περιβρέχει τις Κυκλάδες και πάει στο Νότο, στις ακτές της Κρήτης, όπως πάντα.
|
Επιστροφή στην αρχική σελίδα